Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu poniżej przedstawia stanowisko Ministerstwa Rozwoju dotyczące interpretacji zapisów Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 w odniesieniu do zakupu środków trwałych oraz zasady trwałości.
Co do zasady powołane Wytyczne (rozdz. 6.12 pkt 1) określają, iż „Koszt pozyskania środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do realizacji projektu mogą zostać uznane za kwalifikowane, o ile we wniosku o dofinansowanie zostanie uzasadniona konieczność pozyskania środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do realizacji projektu z zastosowaniem najbardziej efektywnej dla danego przypadku metody, tj. zakup, amortyzacja lub leasing, uwzględniając przedmiot i cel danego projektu". Przy czym, „wymóg uzasadnienia pozyskania dotyczy wyłącznie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych o wartości początkowej równej lub wyższej niż 3 500 zł netto".
Niemniej, wskazane w Wytycznych techniki finansowania środków trwałych są zróżnicowane w zależności od charakteru powiązania środka trwałego z celami projektu. Według Wytycznych (rozdz. 6. 12.1 pkt 1) „Środki trwałe ze względu na sposób ich wykorzystania w ramach i na rzecz projektu, dzielą się na:
- środki trwałe bezpośrednio powiązane z przedmiotem projektu, np. wyposażenie pracowni komputerowej w szkole,
- środki trwałe wykorzystywane w celu wspomagania procesu wdrażania projektu, np. rzutnik na szkolenia".
Wydatki poniesione na zakup środków trwałych bezpośrednio powiązanych z przedmiotem projektu, w tym także koszty ich dostawy, montażu i uruchomienia mogą być kwalifikowane w całości lub w części zgodnie ze wskazaniem beneficjenta opartym o faktyczne wykorzystanie środka trwałego na potrzeby projektu. Powyższa zasada dotyczy wydatków wynikających wprost z typu realizowanego projektu wg zapisów programu operacyjnego lub szczegółowego opisu osi priorytetowych danego programu operacyjnego, np. wsparcie deinstytucjonalizacji opieki nad osobami zależnymi, poprzez rozwój alternatywnych form opieki nad osobami niesamodzielnymi, w których to projektach finansowane jest doposażenie domów stacjonarnej opieki medycznej (PI 9IV). Nie należy jednak zapominać, iż jeżeli przewyższają one kwotę 3 500 zł, będą wymagały uzasadnienia celowościowego.
Odrębną grupę stanowią środki trwałe wykorzystywane w celu wspomagania procesu wdrażania projektu. Wydatki ponoszone w związku z ich nabyciem rozliczane są w projektach wyłącznie w wysokości odpowiadającej odpisom amortyzacyjnym za okres, w którym środki trwałe wykorzystywane były na rzecz projektu. Dokonywane odpisy amortyzacyjne podlegają regulacjom Wytycznych wskazanym w rozdz. 6. 12.2 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Podkreślić należy, iż wówczas wartość dokonywanych odpisów amortyzacyjnych nie wchodzi do limitu środków trwałych i cross-financingu. Co więcej, w przypadku gdy takie środki trwałe wykorzystywane są także w innych celach niż realizacja projektu, kwalifikowalna jest tylko ta część odpisu amortyzacyjnego, w jakiej rozliczany środek trwały służy celom danego projektu.
Mając na uwadze powyżej przywołane uregulowania Wytycznych,Ministerstwo Rozwoju wyjaśnia, iż decyzja o zakwalifikowaniu środka trwałego do jednej z dwóch ww. kategorii zależy od indywidualnej oceny projektu, w szczególności zależy od typu realizowanego projektu.
Instytucja nadzorująca projekt posiada pełen zakres informacji niezbędnych do podjęcia decyzji , czy zakup środka trwałego ułatwiającego osobom z niepełnosprawnościami udział w projekcie – którego celem nie jest wsparcie tylko tej grupy osób – jest powiązany z przedmiotem projektu czy raczej wspomaga wdrażanie projektu. Należy pamiętać, iż zgodnie z Wytycznymi w zakresie równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020, w każdym projekcie z udziałem osób z niepełnosprawnościami – bez względu na cel projektu – możliwe jest rozliczenie dodatkowych wydatków w kwocie 12 000 zł na każdego uczestnika projektu tytułem racjonalnych uprawnień. W ramach ww. kwoty możliwe jest sfinansowanie specyficznych usług dostosowawczych lub oddziaływania na szeroko pojętą infrastrukturę, nieprzewidzianych z góry we wniosku o dofinansowanie projektu, lecz uruchamianych wraz z pojawieniem się w projekcie (w charakterze uczestnika lub personelu) osoby z niepełnosprawnością. Każdą sytuację należy jednak rozpatrywać indywidualnie, zarówno w kontekście celów projektu, charakteru interwencji jak i potrzeb uczestników. Co do trwałości w projektach współfinansowanych ze środków unijnych przede wszystkim odróżnić należy trwałość projektu od trwałości rezultatów projektu. O ile zasady dotyczące trwałości wypracowanych w projekcie rezultatów szczegółowo regulowane są w umowach zawieranych z beneficjentami projektów EFS (na podstawie podrozdz. 8.8 pkt 1 Wytycznych), to zasady trwałości projektu wynikają bezpośrednio z Wytycznych (podrozdz. 5.3) oraz przepisów unijnych. Jednocześnie zwraca się uwagę, iż w jednym projekcie może obowiązywać zarówno trwałość rezultatów (w terminie określonym w kryteriach wniosku o dofinansowanie), jak i trwałość projektu (w terminach wynikających z prawa). Przykładowo w przypadku projektu dotyczącego opieki żłobkowej, a w którym to projekcie przeprowadzono prace dostosowawcze i adaptacyjne oraz zakupiono niezbędną infrastrukturę, beneficjent zobowiązany jest do utrzymania rezultatów projektu w postaci utrzymania miejsc opieki nad dziećmi oraz do utrzymania według Wytycznych – trwałości projektu rozumianej jako utrzymanie charakteru i zakresu inwestycji. Standardowo jest to okres 5 lat. Odstępstwem objęte są mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, dla których okres trwałości to 3 lata. Dodatkowo Wytyczne (rozdz. 5.3 pkt 7) określają, iż w odniesieniu do inwestycji w infrastrukturę lub inwestycji produkcyjnej stwierdza się naruszenie trwałości projektu w przypadku przeniesienia w okresie 10 lat od daty płatności końcowej działalności produkcyjnej poza obszar UE.
Zatem odpowiedź na pytanie, czy w analizowanym projekcie obowiązuje 3 czy 5 letni okres trwałości projektu, zależna jest od formy i skali działalności prowadzonej przez beneficjenta z uwzględnieniem uregulowań dotyczących obszaru prowadzenia działalności gospodarczej.